Styropian to jeden z najpopularniejszych materiałów termoizolacyjnych stosowanych w budownictwie. Przy ocieplaniu domu inwestorzy często zastanawiają się, który będzie lepszy – styropian biały czy grafitowy – na elewację i inne przegrody. Oba rodzaje styropianu (biały i szary grafitowy) różnią się składem oraz parametrami, co wpływa na ich właściwości termoizolacyjne, sposób montażu i cenę. W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym dokładnie są styropiany białe i grafitowe, jakie mają zalety i wady, gdzie znajdują zastosowanie oraz który wybrać w zależności od potrzeb.

Czym jest styropian biały i styropian grafitowy?

Styropian biały i styropian grafitowy (nazywany także styropianem szarym) to odmiany tego samego materiału termoizolacyjnego, jakim jest polistyren ekspandowany (EPS). Różnica polega na dodatku surowca podczas produkcji. Tradycyjny biały styropian powstaje ze spienionych granulek polistyrenu, które są zespolone w lekką, porowatą strukturę o kolorze białym. Natomiast w przypadku styropianu grafitowego do masy polistyrenu dodawane są drobne cząsteczki grafitu. Ten dodatek nadaje płytom charakterystyczną szarą barwę oraz poprawia ich właściwości izolacyjne.

Grafit działa jak mikrododatek refleksyjny, odbijający promieniowanie cieplne wewnątrz struktury styropianu. W praktyce oznacza to, że styropian grafitowy może osiągać niższy współczynnik przewodzenia ciepła λ (lambda) niż biały. Standardowe płyty białego styropianu elewacyjnego mają λ na poziomie ok. 0,042–0,038 W/(m·K), podczas gdy płyty grafitowe osiągają λ rzędu 0,033–0,030 W/(m·K). Im niższa lambda, tym lepsza izolacyjność termiczna materiału – dlatego styropian grafitowy uznawany jest za bardzo skuteczny izolator cieplny.

Warto podkreślić, że obie odmiany styropianu są materiałami samogasnącymi (w klasyfikacji ogniowej Euroklasa E) i od wielu lat z powodzeniem stosuje się je do ocieplania budynków. Styropian nie chłonie wilgoci tak jak niektóre materiały (np. wełna mineralna), dzięki czemu zachowuje właściwości cieplne w całym okresie użytkowania. Zarówno biały, jak i szary styropian są też odporne na rozwój grzybów czy pleśni oraz podlegają recyklingowi. Dodatek grafitu nie powoduje, że materiał jest szkodliwy – styropian grafitowy jest tak samo bezpieczny dla zdrowia jak jego biały odpowiednik.

Różnice w izolacyjności termicznej i grubości ocieplenia

Głównym powodem sięgania po styropian grafitowy jest jego niższy współczynnik lambda, a co za tym idzie – wyższa izolacyjność cieplna. W praktyce pozwala to zastosować cieńszą warstwę ocieplenia przy zachowaniu tej samej ochrony przed utratą ciepła. Na przykład aby spełnić wymagania cieplne dla ściany zewnętrznej domu jednorodzinnego (zgodnie z aktualnymi normami WT 2021), potrzeba około 20 cm białego styropianu (λ ok. 0,040) lub 15 cm styropianu grafitowego (λ ok. 0,032). Jak widać, szary styropian pozwala zmniejszyć grubość ocieplenia o kilkadziesiąt procent. Ma to znaczenie zarówno estetyczne, jak i praktyczne – cieńsze ściany to płycej osadzone okna (bardziej doświetlone wnętrza) oraz mniejsze poszerzenia parapetów czy mniejsze korekty dachu przy docieplaniu starych budynków.

Styropian biały również zapewnia skuteczną izolację termiczną, jednak do uzyskania tego samego efektu cieplnego musi być użyta grubsza warstwa. W wielu przypadkach nie stanowi to problemu – jeśli możemy pozwolić sobie na np. 15–20 cm ocieplenia, białe płyty EPS dobrze spełnią swoją rolę. Warto jednak unikać najtańszych odmian styropianu o wysokiej lambdzie (np. 0,044 czy 0,045 W/mK), ponieważ mogłyby one nie zapewnić wystarczającej izolacyjności w ścianach zewnętrznych zgodnie z obowiązującymi standardami energooszczędności.

Zalety i wady styropianu grafitowego

Styropian grafitowy uchodzi dziś za produkt nowocześniejszy i bardziej efektywny termicznie niż biały. Jego podstawową zaletą jest wspomniana wyższa izolacyjność: pozwala uzyskać lepszy współczynnik przenikania ciepła U przegrody przy mniejszej grubości ocieplenia. Doceniają to zwłaszcza osoby budujące domy energooszczędne i pasywne, gdzie dąży się do minimalizacji strat ciepła. Cieńsza warstwa izolacji to także mniejsze zużycie materiałów dodatkowych (kleju, tynku, kołków mocujących) oraz nieco niższe koszty transportu i magazynowania (mniej kubatury zajmują płyty). Łącząc te czynniki z perspektywą niższych rachunków za ogrzewanie, można uznać, że grafitowy styropian to materiał przynoszący oszczędności w dłuższej perspektywie.

Oczywiście styropian szary ma też pewne wady i ograniczenia. Po pierwsze, jest nieco droższy w zakupie niż zwykły biały EPS. Różnica w cenie za metr sześcienny materiału nie jest wprawdzie ogromna (szczególnie gdy porównamy styropian grafitowy do białego o zbliżonej lambdzie), ale przy dużych realizacjach może wpłynąć na budżet. Po drugie, styropian grafitowy bywa bardziej wrażliwy na błędy montażowe. Ze względu na ciemny kolor mocniej nagrzewa się na słońcu, co może powodować odkształcenia lub nawet uszkodzenia płyt pozostawionych bez warstwy ochronnej. Dlatego zaleca się, by prace ociepleniowe z użyciem styropianu szarego planować w umiarkowanych warunkach pogodowych lub osłaniać ściany siatkami ochronnymi, szczególnie latem. Istotne jest również szybkie kołkowanie i wykonanie warstwy zbrojącej zaraz po przyklejeniu płyt grafitowych – nie należy zostawiać surowego styropianu grafitowego na elewacji na długie dni, ponieważ promienie UV mogą go uszkodzić.

Kolejną kwestią jest montaż: szary styropian ma nieco inne właściwości powierzchni niż biały. Płyty z grafitem są często bardziej śliskie i mniej chropowate, co sprawia, że wymagają użycia specjalnego kleju do styropianu grafitowego oraz dokładnego przygotowania powierzchni płyt (czasem zaleca się przeszlifowanie i odpylenie, by klej lepiej chwytał). Sama technika przyklejania nie różni się od standardowej – klej nakłada się metodą obwodowo-punktową na płytę, a nie na ścianę. Trzeba jedynie zadbać o jakość wykonania, ponieważ grafitowy styropian jest mniej wyrozumiały na uchybienia wykonawcze. W zamian odwdzięcza się doskonałą izolacyjnością i nowoczesnym charakterem ocieplenia.

Zalety i wady styropianu białego

Biały styropian to materiał sprawdzony od dekad w tysiącach realizacji ociepleń. Jego główną zaletą jest niższy koszt – w podstawowych odmianach jest to najtańszy dostępny materiał do izolacji ścian zewnętrznych. Dzięki temu stanowi on dobre rozwiązanie dla osób dysponujących ograniczonym budżetem lub docieplających budynek w ramach remontu ekonomicznym systemem. Za ceną idzie też duża popularność produktu – biały styropian jest powszechnie dostępny w składach budowlanych, marketach i hurtowniach, w różnych odmianach i grubościach, co ułatwia jego zakup na terenie całego kraju.

Kolejnym atutem jest łatwość montażu i mniejsze wymagania co do warunków pracy. Jasne płyty EPS nie nagrzewają się tak mocno na słońcu, więc ryzyko ich odkształcenia podczas ocieplania jest mniejsze. Prace można prowadzić bez dodatkowych zabezpieczeń przeciwsłonecznych (choć oczywiście zawsze należy przestrzegać reżimu technologicznego i unikać skrajnie niesprzyjającej pogody). Do białego styropianu stosuje się standardowe kleje i akcesoria, a jego powierzchnia jest nieco bardziej chropowata, co sprzyja przyczepności. Białe płyty są również często trochę twardsze i mniej kruche niż grafitowe o tej samej gęstości, co przekłada się na większą odporność na uszkodzenia mechaniczne podczas montażu i eksploatacji (np. uderzenia, wgniecenia). Z tego powodu część wykonawców preferuje biały styropian np. w dolnych partiach budynku lub przy ocieplaniu cokołu, gdzie łatwiej o uszkodzenia – pod warstwą siatki zbrojącej jest on nieco solidniejszym podkładem.

Naturalnie, styropian biały ma też pewne minusy w porównaniu z grafitowym. Przede wszystkim jest mniej efektywny termicznie, przez co wymaga zastosowania grubszej warstwy ocieplenia dla uzyskania takich samych parametrów cieplnych przegrody. To z kolei oznacza np. konieczność stosowania dłuższych kołków mocujących, szerszych parapetów zewnętrznych oraz obniżenie estetyki (bardzo gruby styropian na ścianie może wyglądać nieproporcjonalnie przy niektórych elementach architektonicznych). Ponadto najtańsze odmiany białego styropianu mogą mieć dość słabe parametry – dlatego warto wybierać przynajmniej styropian „fasadowy” o lambdzie rzędu 0,040 lub 0,038, zamiast styropianów przeznaczonych do mniej wymagających izolacji (podłóg, garaży) o lambdzie 0,044+. Warto zaznaczyć, że istnieją też specjalne odmiany styropianu białego o poprawionej lambdzie (np. 0,036), ale ich cena jest wyższa i zbliżona do styropianów grafitowych – w takiej sytuacji wiele osób decyduje się już na zakup styropianu grafitowego o jeszcze lepszych parametrach.

Zastosowania i praktyczne wskazówki wyboru styropianu

Wybór między styropianem białym a grafitowym zależy od specyfiki projektu, wymagań cieplnych budynku oraz założeń finansowych. Oba materiały są uniwersalne i mogą służyć do ocieplenia różnych elementów domu – od fundamentów po dach. Poniżej kilka przykładowych sytuacji i rekomendacji:

• Nowe domy energooszczędne i pasywne: W przypadku budownictwa o podwyższonych wymaganiach cieplnych zazwyczaj warto zainwestować w styropian grafitowy. Pozwoli on osiągnąć bardzo niski współczynnik U ścian i dachu bez potrzeby układania ekstremalnie grubych warstw ocieplenia. W domach pasywnych standardem jest właśnie szary styropian o najlepszych parametrach (np. λ = 0,031 W/mK).
• Docieplanie starszych budynków: Przy termomodernizacji istniejącego domu często mamy do czynienia z ograniczeniami, np. nie można nadmiernie poszerzyć ocieplenia ze względów konstrukcyjnych lub estetycznych. W takiej sytuacji styropian grafitowy również się dobrze sprawdzi, zapewniając wymaganą izolacyjność przy mniejszej grubości. Jeżeli jednak budynek ma już dość grube mury lub budżet jest napięty, użycie solidnego białego styropianu fasadowego (np. 15–20 cm o λ 0,038) też poprawi efektywność energetyczną i może być ekonomicznym rozwiązaniem.
• Ocieplenie podłogi i stropu: Do izolacji podłóg stosuje się styropian o wyższej wytrzymałości (np. EPS 100) – najczęściej biały. W przypadku podłóg na gruncie lub stropów nad nieogrzewanymi piwnicami grubość izolacji bywa znaczna (nawet 10–15 cm). Gdy zależy nam na każdym centymetrze wysokości pomieszczenia, można zastosować styropian grafitowy podposadzkowy, by zmniejszyć warstwę ocieplenia. Szczególnie przy ogrzewaniu podłogowym cieńsza izolacja grafitowa może być korzystna – unikniemy zbytniego podniesienia poziomu podłogi, a jednocześnie zapewnimy dobrą izolację cieplną, by ciepło z ogrzewania nie uciekało w dół.
• Izolacja fundamentów i piwnic: Do ocieplenia części podziemnych często stosuje się specjalne odmiany styropianu o podwyższonej odporności na wilgoć (np. styropian hydrofobowy, często niebieski lub zielony). Zarówno biały, jak i grafitowy styropian mogą być tu użyte, o ile mają odpowiednie parametry wytrzymałościowe i nienasiąkliwość. W praktyce fundamenty często ociepla się tańszym styropianem białym grubości ok. 10–15 cm, gdyż i tak jest on zabezpieczony warstwą izolacji przeciwwodnej i ziemią. Jeżeli jednak budynek wymaga bardzo dobrej izolacji u podstawy (np. dla podłogi na gruncie w domach pasywnych), można rozważyć użycie grafitowych odmian EPS o niskiej lambdzie również na ścianach fundamentowych.
• Miejsca narażone na uszkodzenia: Jak wspomniano, biały styropian bywa twardszy, więc może być preferowany tam, gdzie ocieplenie może doznać mechanicznych urazów przed etapem tynkowania. Przykładowo cokoły budynku, narożniki czy pasy przyziemia mogą być ocieplone gęstszym styropianem białym dla pewności, a wyżej użyty lekki styropian grafitowy, by połączyć zalety obu rozwiązań. Na szczęście obie odmiany dobrze do siebie przylegają i mogą być łączone w obrębie jednej ściany wedle potrzeb.

Styropian w ofercie firmy SOLBET Lubartów

Jednym z renomowanych polskich producentów styropianu elewacyjnego jest firma SOLBET Lubartów S.A.. W jej ofercie znajdziemy zarówno styropiany białe, jak i grafitowe, dostosowane do różnych wymagań izolacyjnych:

• EPS 042 Fasada oraz EPS 040 Fasada Plus to białe płyty styropianowe o deklarowanym współczynniku lambda odpowiednio ≤ 0,042 i ≤ 0,040 W/(m·K). Stanowią one ekonomiczne i uniwersalne rozwiązanie do ociepleń ścian zewnętrznych. Dostępna jest także odmiana EPS 038 Fasada Extra, która charakteryzuje się jeszcze lepszą izolacyjnością (λ ≤ 0,038) i wyższą gęstością, zapewniając wysoką jakość ocieplenia.
• EPS 033 Fasada Grafit, EPS 032 Fasada Plus Grafit oraz EPS 031 Fasada Extra Grafit to styropiany szare (grafitowe) oferowane przez SOLBET Lubartów o znakomitych parametrach termoizolacyjnych. Ich współczynniki lambda wynoszą odpowiednio maksymalnie 0,033, 0,032 i 0,031 W/(m·K). Pozwala to osiągnąć najwyższy standard energooszczędności w ociepleniu budynku przy użyciu minimalnej niezbędnej grubości izolacji. Produkty te są dedykowane głównie do izolacji ścian zewnętrznych (tzw. styropian fasadowy), ale mogą być też stosowane w innych miejscach wymagających bardzo dobrej izolacji.

Firma SOLBET Lubartów zapewnia również doradztwo techniczne w doborze materiału oraz szeroką sieć dystrybucji w całym kraju. Oprócz styropianu, SOLBET jest znany z produkcji wysokiej jakości bloczków z betonu komórkowego oraz chemii budowlanej, stanowiąc kompleksowego dostawcę materiałów do wznoszenia i izolacji domów.

Na koniec warto zaznaczyć, że bez względu na wybór rodzaju styropianu, najważniejsze jest profesjonalne wykonanie ocieplenia zgodnie ze sztuką budowlaną. Dobrze dobrany i prawidłowo zamontowany styropian – biały czy grafitowy – zapewni trwałą ochronę cieplną budynku i pozwoli cieszyć się komfortem termicznym przez długie lata, jednocześnie obniżając rachunki za ogrzewanie.